Wat is ontslag op staande voet?

Ontslag op staande voet is als het trekken aan de noodrem: een drastische maatregel die een werkgever kan nemen om een arbeidsrelatie abrupt te beëindigen. Bij deze vorm van ontslag wordt de arbeidsovereenkomst per direct opgezegd, zonder inachtneming van de geldende opzegtermijn. Dit betekent dat het dienstverband van de ene op de andere dag eindigt. Voor jou als werknemer heeft dit verstrekkende gevolgen. Je verliest niet alleen je baan, maar ook je recht op loon en zeer waarschijnlijk je aanspraak op een WW-uitkering. Ontslag op staande voet mag daarom alleen worden toegepast in uitzonderlijke situaties, waarbij er sprake is van een dringende reden die voortzetting van het dienstverband onmogelijk maakt.

Geldige redenen voor ontslag op staande voet

Niet elke misstap of slecht functioneren rechtvaardigt een ontslag op staande voet. Er moet sprake zijn van een dringende reden: ernstig wangedrag of een grove schending van de arbeidsovereenkomst door jou als werknemer. Voorbeelden hiervan zijn diefstal, fraude, fysiek geweld, bedreiging, grove beledigingen, ongeoorloofd verzuim of het herhaaldelijk overtreden van bedrijfsregels. Ook werkweigering, waarbij je zonder geldige reden weigert de overeengekomen werkzaamheden uit te voeren, kan in sommige gevallen leiden tot ontslag op staande voet.

Hetzelfde geldt voor het opzettelijk schaden van bedrijfsbelangen, bijvoorbeeld door het lekken van vertrouwelijke informatie. Het is echter niet zo dat elke diefstal, geweldsincident of belediging automatisch leidt tot ontslag op staande voet. De werkgever moet altijd een zorgvuldige afweging maken of de situatie ernstig genoeg is om deze ultieme maatregel te rechtvaardigen. Daarbij spelen factoren mee als de aard en ernst van het wangedrag, de omstandigheden waaronder het plaatsvond en de gevolgen voor het functioneren van de werknemer en de arbeidsrelatie.

Zorgvuldigheidseisen en rechten van de werknemer

Een werkgever mag niet zomaar overgaan tot ontslag op staande voet. Er moet aan strikte zorgvuldigheidseisen worden voldaan. Zo moet de werkgever jou eerst op non-actief stellen en dit schriftelijk bevestigen. Vervolgens moet er een grondig onderzoek plaatsvinden, waarbij het beginsel van hoor en wederhoor wordt toegepast. Dit betekent dat jij als ‘verdachte’ werknemer de kans moet krijgen om je kant van het verhaal te vertellen. Ook eventuele getuigen moeten worden gehoord. De werkgever moet zoveel mogelijk bewijs verzamelen en gespreksverslagen maken.

Als het onderzoek is afgerond, moet de werkgever beoordelen of er voldoende grond is voor ontslag op staande voet. Hierbij is het raadzaam juridisch advies in te winnen. Besluit de werkgever tot ontslag, dan moet dit ‘onverwijld’ gebeuren, dus zo snel mogelijk nadat de dringende reden bekend is geworden. Als werknemer heb je het recht om het ontslag aan te vechten bij de rechter. Dit moet binnen twee maanden na de ontslagdatum gebeuren. Als de rechter oordeelt dat het ontslag onterecht was, kun je aanspraak maken op loondoorbetaling, herstel van de arbeidsovereenkomst en mogelijk een schadevergoeding.

Voorkomen van ontslag op staande voet

Als werkgever kun je ontslag op staande voet vaak voorkomen door te investeren in een respectvolle en professionele werkcultuur. Zorg voor duidelijke gedragsregels, een open communicatie en een veilige werkomgeving waarin werknemers zich gewaardeerd voelen. Besteed aandacht aan het welzijn van je personeel en bied ondersteuning bij stress of persoonlijke problemen. Mocht er toch sprake zijn van grensoverschrijdend gedrag, grijp dan tijdig in en volg de juiste procedures.

Schakel bij twijfel juridisch advies in, bijvoorbeeld van een gespecialiseerd advocatenkantoor als Onyx Advocaten. Zij kunnen je helpen om de juiste stappen te zetten en onnodige risico’s te vermijden. Met een zorgvuldige aanpak en tijdige interventie is ontslag op staande voet vaak te voorkomen.